Zajęcia pokazowe w okresie przygotowania do zawodu nauczyciela

Zajęcia obserwowane

Pierwsze zajęcia obserwowane mają charakter bardziej nieformalny i służą głównie pomocy nauczycielowi w przygotowaniach do spotkania z drugą komisją. Druga obserwacja odgrywa istotną rolę w dalszym rozwoju zawodowym nauczyciela. Decyduje o niej opinia uzyskana podczas tej sesji, a także wpływa na możliwość złożenia wniosku o rozpoczęcie postępowania egzaminacyjnego na stopień nauczyciela mianowanego. Poniżej znajdują się kluczowe informacje dotyczące sesji obserwowanych w okresie przygotowania do zawodu nauczyciela w przedszkolu.

Pierwsza obserwacja

Zanim przystąpi się do ewaluacji pracy nauczyciela w drugim roku przygotowań do zawodu, konieczne jest zrealizowanie pierwszej sesji obserwacji zajęć. Zajęcia te prowadzi się w obecności:

• dyrektora;
• mentora;
• doradcy metodycznego, nauczyciela-konsultanta, albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny (albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej lub innej szkole) – to, kim dokładnie będzie ta osoba, wskazuje dyrektor przedszkola.

Nauczyciel musi być obserwowany przez co najmniej jedną godzinę zgodnie z zapisami ustawy, ale biorąc pod uwagę potrzeby nauczyciela to dyrektor ostatecznie ustala czas obserwowanych zajęć.

Przeprowadzenie tej obserwacji nie skutkuje wystawieniem opinii, a regulacje prawne nie wymagają również sporządzenia protokołu lub innych dokumentów potwierdzających jej przebieg. Zajęcia pokazowe mają bardzo istotne znaczenie zarówno dla dyrektora jak i dla nauczyciela. Po pierwsze, dyrektor ma prerogatywę zdecydowania o ewentualnej konieczności przeprowadzenia ponownej sesji obserwacyjnej. Po drugie, wnioski wynikające z przeprowadzonej obserwacji mogą mieć wpływ na ocenę pracy nauczyciela. Nauczyciel zaś dostaje informację zwrotną, co należałoby zmienić, co dopracować, nad jakimi aspektami prowadzenia zajęć się skupić i je poprawić.

Druga obserwacja

Kolejna sesja zajęć otwartych przeprowadzana jest przez nauczyciela początkującego w ostatnim roku jego przygotowań do zawodu. To wydarzenie ma miejsce po dokonaniu drugiej oceny jego pracy. Sesja ta ma bardziej formalny charakter, gdyż wymaga uzyskania pozytywnej opinii od komisji.

Drugie zajęcia trwają godzinę i są prowadzone w obecności specjalnie powołanej komisji. Obowiązek powołania komisji spoczywa na dyrektorze przedszkola.

Kto wchodzi w skład komisji?

• dyrektor szkoły jako przewodniczący;
• ekspert z listy ekspertów MEiN posiadający kwalifikacje z zakresu psychologii lub pedagogiki, w tym pedagogiki specjalnej;
• doradca metodyczny, nauczyciel konsultant, przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, z tej samej lub innej szkoły;
• przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela organizacji związkowej – w charakterze obserwatora, jednak ta osoba obserwuje zajęcia tylko, jeżeli nauczyciel początkujący zgłosi takie żądanie.

W odróżnieniu od pierwszych zajęć w skład komisji nie wchodzi mentor. Samo przeprowadzenie obserwacji nie jest określone przepisami prawa. Niemniej jednak istotną różnicą w porównaniu z pierwszą obserwacją zajęć jest fakt, że nie można wyznaczyć dłuższego okresu obserwacji niż jedna godzina zajęć prowadzonych przez nauczyciela. Po zakończeniu tych zajęć komisja sporządza swoją opinię. Po zakończeniu zajęć komisja omawia je z nauczycielem. Szczególną uwagę zwraca na:

• poprawności merytorycznej zajęć;
• realizacji celu zajęć;
• umiejętności nauczyciela.

Zwłaszcza w zakresie:

• elastycznego reagowania na zmieniającą się sytuację na zajęciach;
• kultury osobistej;
• komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między uczniem a nauczycielem.

Komisja skupi swoją uwagę na ocenie, w jaki sposób nauczyciel sprawdza się w pracy z uczniami oraz jak reaguje na nieoczekiwane sytuacje, które są integralną częścią codziennej pracy nauczyciela. Komisja poruszy też z nauczycielem tematy dotyczące:

• zastosowanych przez niego metod i form pracy;
• indywidualizacji nauczania.

Ważnym elementem rozmowy z komisją jest wykonanie zdania zleconego przez komisję. Będzie ono musiało być zrealizowane przy użyciu narzędzi multimedialnych.

W następnym etapie procesu, bez udziału nauczyciela, poszczególni członkowie komisji dokonują oceny przeprowadzonych zajęć, przyznając punkty w skali od 0 do 10. Te przyznane punkty są sumowane, a następnie oblicza się ich średnią arytmetyczną.

Następnie przeprowadza się głosowanie, w którym obecność co najmniej 2/3 członków komisji jest wymagana. Warto zaznaczyć, że przedstawiciel organizacji związkowej, uczestniczący w pracach komisji, pełni rolę obserwatora i nie posiada prawa do głosowania.

Kolejno komisja wyda opinię dotyczącą przeprowadzonych zajęć, która może być pozytywna lub negatywna. Opinia jest pozytywna, jeśli średnia arytmetyczna przyznanych punktów wynosi przynajmniej pięć.

W dokumencie opinii uwzględnia się informacje o tym, kto jest inicjatorem utworzenia komisji oraz zawiera dane identyfikacyjne nauczyciela, rodzaj przeprowadzonych zajęć, datę ich realizacji, przyznaną liczbę punktów oraz informację, czy opinia jest pozytywna, czy negatywna, wraz z uzasadnieniem. Opinia zawiera także niezbędne pouczenia o możliwości skorzystania z prawa do wniesienia odwołania lub możliwości złożenia prośby o ponowne przeprowadzenie zajęć obserwowanych. Wreszcie, na końcu opinii umieszczona jest data jej sporządzenia oraz podpis przewodniczącego komisji.

Przeprowadzenie drugich zajęć i co dalej?

Jeśli druga sesja zajęć otwartych otrzyma pozytywną opinię, nauczyciel ma możliwość złożenia wniosku o rozpoczęcie procesu egzaminacyjnego. Jeżeli opinia jest negatywna, to oprócz odwołania nauczyciel może:

• złożyć wniosek do dyrektora o ponowną komisyjną obserwację zajęć – taki wniosek musi złożyć w terminie 14 dni od otrzymania opinii) albo;
• odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu w wymiarze 1 roku i 9 miesięcy.

Jeżeli nauczyciel zdecyduje się na pierwszą opcję i w wyniku kolejnej obserwacji komisja ponownie wystawi negatywną opinię, to pozostaje mu jedynie dodatkowy etap przygotowań do zawodu trwający 1 rok i 9 miesięcy, a nie będzie mógł starać się o kolejną rundę przeprowadzenia zajęć obserwowanych.