Pedagog specjalny w przedszkolu

Pedagog specjalny w przedszkolu

Pedagog specjalny ma szeroki zakres obowiązków, który obejmuje nie tylko uczniów z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, ale także innych dzieci, nauczycieli i całe środowisko przedszkolne. Jego celem jest tworzenie inkluzywnego środowiska edukacyjnego, w którym każdy dziecko ma szansę osiągnąć sukces.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z przepisami prawa oświatowego, obowiązek zatrudnienia pedagoga specjalnego w przedszkolu, w którym jest więcej niż 50 dzieci, nie jest uzależniony od prowadzenia zajęć rewalidacyjnych, ani od konkretnych potrzeb związanych z organizacją kształcenia specjalnego. Przepisy określają ten obowiązek wyłącznie na podstawie liczby dzieci lub uczniów w placówce. Dlatego dyrektor nie ma możliwości zrezygnowania z zatrudnienia pedagoga specjalnego, jeśli liczba dzieci przekracza określony próg.

Pedagog specjalny ma zadania związane z pomocą psychologiczno-pedagogiczną i wspieraniem nauczycieli oraz innych specjalistów, w ramach swoich obowiązków, może oferować wsparcie uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, nawet jeśli nie wynikają one z niepełnosprawności.

Jego działania obejmują szeroki zakres uczniów, którzy potrzebują wsparcia, nie ograniczając się jedynie do tych, którzy posiadają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Posiadanie kwalifikacji w pedagogice specjalnej oznacza, że ​​jego wiedza i kompetencje są cenne nie tylko w kontekście edukacji specjalnej, ale także w placówce ogólnodostępnej. 

Jakie są zadania pedagoga specjalnego?

Zgodnie z § 24 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, do zadań pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach należy w szczególności:

1. współpraca z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych lub innymi specjalistami, rodzicami oraz uczniami w:

• rekomendowaniu dyrektorowi przedszkola, szkoły lub placówki działań do realizacji w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz dostępności,
• prowadzeniu badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki,
• rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów,
• określaniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;

2. współpraca z zespołem w zakresie opracowania i realizacji indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w tym zapewnienia mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
3. wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

• rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów lub trudności w ich funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki,
• udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem,
• dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych,
• doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów;

4. udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom uczniów
   i nauczycielom;
5. współpraca, w zależności od potrzeb, z innymi podmiotami;
6. przedstawianie radzie pedagogicznej propozycji w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli przedszkola, szkoły lub placówki w zakresie zadań na rzecz wsparcia uczniów, rodziców i nauczycieli.

Pedagog specjalny realizuje przede wszystkim zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej – dzieciom, uczniom, rodzicom i nauczycielom.

Pedagog ma wspierać nauczycieli w rozpoznawaniu specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów oraz planowaniu dla nich wsparcia odpowiadającego ich potrzebom rozwojowym i edukacyjnym.

Jak dokumentować przebieg pracy pedagogów specjalnych?

Pedagog specjalny rejestruje postęp swojej pracy zarówno w dzienniku zajęć pedagoga specjalnego, jak i w dziennikach prowadzonych zajęć. Obowiązki w tym zakresie zostały sprecyzowane w rozporządzeniu MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r., regulującym sposób dokumentowania przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej w publicznych przedszkolach, szkołach oraz placówkach oświatowych. Przepisy dotyczące dokumentacji przebiegu nauczania nie wprowadziły żadnych zmian w sposobie dokumentowania pracy pedagogów specjalnych. Nie wyznaczono żadnych odrębnych wytycznych czy rozwiązań specjalnych dla pedagogów specjalnych w tym kontekście.

Pedagog specjalny, podobnie jak inni specjaliści, jest zobowiązany do prowadzenia swojego dziennika pracy. Zgodnie z § 18 rozporządzenia MEN z 25 sierpnia 2017 r. dotyczącego prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, pedagog, psycholog, logopeda, doradca zawodowy, terapeuta pedagogiczny i inni specjaliści prowadzą osobiste dzienniki, do których zapisują:

• tygodniowy harmonogram swoich zajęć,
• zajęcia i czynności przeprowadzone w poszczególnych dniach, w tym wszelkie informacje dotyczące kontaktów z osobami i instytucjami, z którymi współpracują w ramach wykonywania swoich obowiązków,
• imiona i nazwiska dzieci, uczniów, słuchaczy lub wychowanków, którzy korzystają z różnych form wsparcia, zwłaszcza pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Przepisy nie narzucają konieczności prowadzenia przez pedagoga specjalnego teczki dokumentującej jego działania, ale nie oznacza to, że taka praktyka jest zabroniona lub niepożądana. Wręcz przeciwnie, prowadzenie notatek oraz systematyczne gromadzenie dokumentów może być bardzo pomocne. Pomaga to nauczycielowi specjalnemu w skutecznym wypełnianiu swoich obowiązków wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, rodziców oraz innych nauczycieli.

W teczce warto przechowywać różne rodzaje dokumentów, takie jak notatki, ankiety czy kwestionariusze diagnostyczne. Regularna analiza zgromadzonych informacji pozwoli na lepsze zrozumienie potrzeb uczniów i dostosowanie działań oraz wsparcia, aby skutecznie reagować na te potrzeby. Jest to praktyczne narzędzie, które pomaga pedagogowi specjalnemu w tworzeniu bardziej spersonalizowanych i efektywnych programów wsparcia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Wszystkie dokumenty związane z danym uczniem powinny być skrupulatnie gromadzone w osobnej teczce, która jest dedykowana właśnie temu uczniowi. W ramach tej teczki powinny znaleźć się również arkusze obserwacji.

Pedagog specjalny powinien prowadzić rejestr swoich działań w dzienniku zajęć i czynności, lub w przypadku zajęć indywidualnych/grupowych w odpowiednich dziennikach.

Natomiast cała pozostała dokumentacja, w tym arkusze obserwacji, powinna być przechowywana w indywidualnej teczce przypisanej do konkretnego dziecka. Taką teczkę zakłada się dla każdego dziecka objętego:

• kształceniem specjalnym na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego,
• zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi,
• pomocą psychologiczno-pedagogiczną.

Ta systematyczna dokumentacja jest kluczowa dla monitorowania postępów ucznia i dostosowywania odpowiedniego wsparcia, aby sprostać jego indywidualnym potrzebom edukacyjnym.

W celu zapewnienia ochrony danych osobowych uczniów konieczne jest ustanowienie odpowiednich procedur dotyczących przechowywania dokumentacji w placówce. Priorytetem jest wybór sposobu, który zabezpieczy dane uczniów i ich rodziców przed dostępem osób nieuprawnionych. W związku z tym dokumentacja uczniów nie powinna być kopiowana i przechowywana poza miejscem wyznaczonym jako jednoznacznie przeznaczone dla danego dokumentu.