Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu

Czym dokładnie jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu?

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka oraz na identyfikacji indywidualnych możliwości psychofizycznych oraz czynników środowiskowych, które wpływają na jego funkcjonowanie w przedszkolu. Celem udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu jest wspieranie potencjału rozwojowego dziecka oraz stworzenie warunków umożliwiających aktywne i pełne uczestnictwo dziecka w życiu przedszkola i w społeczeństwie.

Jakie mogą być przyczyny potrzeby objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną?

Potrzeba objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną może wynikać z różnych czynników, takich jak:

• niepełnosprawność;
• niedostosowanie społeczne;
• zagrożenie niedostosowaniem społecznym;
• zaburzenia zachowania lub emocji;
• szczególne uzdolnienia;
• specyficzne trudności w uczeniu się;
• deficyty kompetencji i zaburzeń sprawności językowych;
• choroby przewlekłe;
• sytuacje kryzysowe lub traumatyczne;
• niepowodzenia edukacyjne;
• zaniedbania środowiskowe związane z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi;
• trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związane z wcześniejszym kształceniem za granicą.

Kto zajmuje się organizacją i udzielaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu?

Organizowaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej zajmuje się dyrektor przedszkola. Pomocy udzielają nauczyciele oraz specjaliści, w szczególności: psycholog, logopeda, terapeuta pedagogiczny. Współpracują z rodzicami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, innymi przedszkolami i placówkami oraz organizacjami pozarządowymi i instytucjami działającymi na rzecz dzieci i rodziny.

Formy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu realizowana jest na kilka sposobów, między innymi poprzez:

• bieżącą pracę z dzieckiem;
• zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów;
• zajęcia rozwijające uzdolnienia (dla dzieci szczególnie uzdolnionych);
• zajęcia specjalistyczne, takie jak korekcyjno-kompensacyjne (dla dzieci z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, także ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się), logopedyczne (dla dzieci z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych), rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne (dla dzieci przejawiających trudności w funkcjonowaniu społecznym) oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym (dla dzieci z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, które mają problemy w funkcjonowaniu w przedszkolu oraz z aktywnym i pełnym uczestnictwem w życiu przedszkola);
• zindywidualizowaną ścieżkę realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci, które ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające w szczególności ze stanu zdrowia nie mogą realizować wszystkich zajęć wychowania przedszkolnego lub zajęć edukacyjnych wspólnie z oddziałem przedszkolnym lub szkolnym i wymagają dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych (objęcie dziecka zindywidualizowaną ścieżką wymaga opinii publicznej poradni);
• porady i konsultacje, warsztaty i szkolenia dla rodziców i nauczycieli.

Dopuszczalne ilości dzieci w grupach w poszczególnych formach zajęć pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu

Zadania nauczycieli i specjalistów pracujących w przedszkolu

Zadania nauczycieli i specjalistów pracujących w przedszkolu obejmują:

• przeprowadzenie obserwacji pedagogicznej, której celem jest: podjęcie działań wspierających rozwój kompetencji i potencjału dziecka w celu zwiększenia efektywności uczenia się i poprawy funkcjonowania;
• współpracę z poradnią w procesie diagnozy i postdiagnozy;
• pomoc specjalistów psychologiczno-pedagogicznych dla nauczycieli w dostosowaniu metod pracy do możliwości psychofizycznych dziecka;
• ocenę skuteczności udzielonej pomocy i wnioskowanie o dalsze działania mające na celu poprawę funkcjonowania dziecka.

Dodatkowo, zadania specjalistów obejmują:

• wczesne wykrycie u dziecka nieprawidłowości rozwojowych i podjęcie wczesnej interwencji;
• analizę i ocenę gotowości dziecka do nauki w szkole – zwłaszcza w przypadku realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego;
• rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka;
• określenie mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień dziecka;
• rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych dzieci lub trudności w funkcjonowaniu, które utrudniają ich uczestnictwo w życiu przedszkola.

Co należy zrobić, gdy rodzice dostarczą do przedszkola orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego? Zadania dyrektora i nauczycieli

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego jest podstawą objęcia dziecka kształceniem specjalnym. Przedszkole musi zapewnić realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Za realizację tych zaleceń odpowiedzialny jest dyrektor. Po dostarczeniu przez rodzica orzeczenia dziecka dyrektor ma obowiązek powołania zespołu do udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w skład którego wchodzą nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z dzieckiem.

Zarządzenie dyrektora o powołanie zespołu (pobierz DOCx)

Zespół opracowuje indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET) po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka (WOPFU), uwzględniając diagnozę i wnioski sformułowane na jej podstawie oraz zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, we współpracy, w zależności od potrzeb, z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną.

Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET) określa:

• zakres i sposób dostosowania programu wychowania przedszkolnego i wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z dzieckiem;
• zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania dziecka (w tym w zależności od potrzeb) na komunikowanie się ucznia z otoczeniem z użyciem wspomagających i alternatywnych metod komunikacji oraz wzmocnienie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym;
• formy i okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w których poszczególne formy będą realizowane; 
• działania wspierające rodziców dziecka oraz w zależności od potrzeb – zakres współdziałania z poradniami pedagogiczno-psychologicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi, innymi instytucjami oraz podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży − w przypadku uczniów niepełnosprawnych w zależności od potrzeb; 
• rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności dziecka, w tym w zakresie technologii wspomagających to kształcenie; 
• w zależności od indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego lub wynikających z wielospecjalistycznych ocen wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego, które są realizowane indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 dzieci.

IPET opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Jeżeli rodzic dostarczy orzeczenie w trakcie roku szkolnego, przedszkole ma 30 dni do daty dostarczenia dokumentu na opracowanie programu terapeutycznego. W przypadku dzieci zaczynających naukę w przedszkolu IPET powinien być opracowany do 30 września. Zespół terapeutyczny współpracuje cały rok, dyrektor powinien wyznaczyć koordynatora zespołu, może nim być wychowawca oddziału albo nauczyciel lub specjalista prowadzący zajęcia z dzieckiem. Zespół jest zobowiązany do organizowania spotkań nie rzadziej niż dwa razu w roku lub częściej, jeżeli jest taka potrzeba. 

Zespół, co najmniej dwa razy w roku szkolnym, dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności programu oraz w miarę potrzeb, dokonuje modyfikacji programu. Okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka i modyfikacji programu dokonuje się, w zależności od potrzeb, we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnią specjalistyczną, a także – za zgodą rodziców ucznia – z innymi podmiotami.

Wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU) określa:

• indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia ucznia;
• w zależności od potrzeb zakres i charakter wsparcia ze strony nauczycieli, specjalistów, asystentów lub pomocy nauczyciela;
• przyczyny niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu dziecka, w tym bariery i ograniczenia utrudniające funkcjonowanie i uczestnictwo dziecka w życiu przedszkolnym, a w przypadku dziecka realizującego wybrane zajęcia wychowania przedszkolnego lub zajęcia edukacyjne indywidualnie, lub w grupie liczącej do 5 dzieci;
• zgodnie ze wskazaniem zawartym w programie – także napotykane trudności w zakresie włączenia dziecka w zajęcia realizowane wspólnie z oddziałem przedszkolnym oraz efekty działań podejmowanych w celu ich przezwyciężenia.

Dyrektor ma obowiązek pisemnego zawiadamiania rodziców w sposób przyjęty w danym przedszkolu o terminie każdego spotkania zespołu i możliwości uczestniczenia w tym spotkaniu. Rodzice mogą uczestniczyć w spotkaniach zespołu, a także mają prawo tworzyć czy modyfikować IPET oraz WOPFU. Dyrektor ma również obowiązek przekazania rodzicom dziecka kopii IPET oraz WOPFU.

Zawiadomienie rodziców (pobierz DOCx)

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna, a zapisy w statutach

Kwestie pomocy psychologiczno-pedagogicznej muszą być jasno określone w statucie przedszkola.

Statut powinien zawierać:

• cele i zadania przedszkola wynikające z przepisów prawa, w tym w zakresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, umożliwiania dzieciom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia;
• sposób realizacji zadań przedszkola z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego rozwoju dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka i przygotowaniu go do nauki w szkole, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych – ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności;
• organizację zajęć dodatkowych z uwzględnieniem w szczególności potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci;
• zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników w tym zadań związanych z: współdziałaniem z rodzicami w sprawach wychowania i nauczania dzieci z uwzględnieniem prawa rodziców do znajomości zadań wynikających z programu wychowania przedszkolnego, realizowanego w danym oddziale i uzyskiwania informacji dotyczących dziecka, jego zachowania i rozwoju; planowaniem i prowadzeniem pracy dydaktyczno-wychowawczej oraz odpowiedzialnością za jej jakość; prowadzeniem obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie i zabezpieczenie potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowaniem tych obserwacji; współpracą ze specjalistami świadczącymi pomoc psychologiczno-pedagogiczną, opiekę zdrowotną i inną;
• organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc dzieciom i rodzicom;
• prawa dzieci związane z zapewnieniem zindywidualizowanego procesu kształcenia, dostosowania form i metod pracy oraz programów nauczania;
• możliwości korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej oraz zajęć rewalidacyjnych, organizację pracy przedszkola w tym organizację wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, a także zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (jeżeli zajęcia te dotyczą przedszkola).