Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w obliczu pandemii. Jak ją realizować?

Kierujący placówkami, odpowiedzialni za swoich nauczycieli, opiekunów, specjalistów oraz terapeutów zostali zobligowani do przeorganizowania prac wszystkich zespołów, by przenieść swoje działania do internetu. Realizowane terapie, wsparcie psychologiczne, a także kształcenie specjalne trzeba było przenieść do świata online.

Samorządy w różnych terminach umożliwiają powroty do pracy stacjonarnej. Będąc w niepewności, co do tego, jak rozwinie się pandemia, dyrektorzy muszą być przygotowani na niełatwe zadanie łączenia świata online ze stacjonarnym przez najbliższe miesiące, kiedy to mogą być okresowo zamykane placówki oświatowe. Z relacji Ministra Zdrowia taki rodzaj okresowej pracy zdalnej jest możliwy nawet i przez kolejne dwa lata.

Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dzieci z najmniejszym podejrzeniem choroby muszą zostać w domu, stąd wiadomo, że absencje będą częstsze niż dotychczas. Z relacji rodziców wiemy też, że nie wszystkie dzieci ze znacznymi wadami rozwojowymi otrzymają od swoich lekarzy zgodę na stałe przebywanie w przedszkolu, trzeba będzie zadbać o rozwój również tej grupy dzieci. Jak być przygotowanym oraz jak zorganizować taką pomoc psychologiczno-pedagogiczną na ten niepewny czas?

1. Zarządzanie zespołami terapeutów i specjalistów w świecie online.

Dyrektorzy stają teraz przed niełatwym wyzwaniem koordynacji zdalnego wspierania nauczycieli, dzieci i ich rodziców. Specjaliści będą zmuszeni sprostać pracy na odległość i rozwijać swoje zajęcia terapeutyczne w sieci.

Sprawna obsługa aplikacji komunikacyjnych, biegłe poruszanie się w mediach społecznościowych stało się dla każdego dyrektora codziennością. Teraz bliższe stają nam się programy do spotkań online. Dla każdego zespołu terapeutycznego również tworzenie filmików terapeutycznych skierowanych do swoich podopiecznych staje się w tej chwili normą. Przez kolejne miesiące musimy do tego przywyknąć.

Narzędzia, za pomocą których dyrektorzy i specjaliści realizują zdalne wsparcie terapeutyczne:

• Aplikacja do zarządzania placówką Inso
• Systematyczne przesyłanie maili
• Media społecznościowe: Facebook, Instagram,
• Whatsapp
• Zoom
• Skype
• Rozmowa telefoniczna

2. WWR-Wczesne wspomaganie rozwoju.

Wyzwaniem na najbliższe miesiące będzie realizowanie programów WWR i KS. Nawet jak powrócimy do placówek, musimy być przygotowani na ewentualną okresową pracę zdalną. Podstawą do objęcia dziecka programem jest opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju wydana przez zespół orzekających. Jak teraz sprostać wytycznym, które zostały wskazane przez opiniodawcę?

W opinii mamy wykaz zajęć, z jakich dziecko ma korzystać, a dyrektor zobowiązany jest je zorganizować. Dotychczas wszystko odbywało się w placówce, wykorzystując do tego zasoby instytucji. Teraz specjaliści, którzy przydzieleni są do pracy z dzieckiem w ramach WWR, muszą dostosować zajęcia do jego możliwości. W chwili obecnej dyrektorzy będą zmuszeni spojrzeć na zupełnie inne aspekty tej pomocy. Niełatwe zadanie czeka nie tylko dyrektora, ale także wszystkich specjalistów zawartych w orzeczeniu.

Psycholog, pedagog czy logopeda z zespołu WWR muszą dopasować swoje terapie do możliwości dziecka znajdującego się okresowo po drugiej stronie ekranu. Specjaliści muszą być otwarci na indywidualne potrzeby dziecka, ale też jego rodziny. Praca w obrębie WWR będzie głównie wspomagała rodzica, na czas, kiedy to dziecko będzie musiało pracować w domu. Terapeuci mogą znaczną część swoich terapii prowadzić za pomocą Skype, Zoom i innych aplikacji.

O ile psycholog, logopeda, pedagog czy terapeuta SI może skorzystać z takiego funkcjonowania w sieci, to już fizjoterapeuta czy rehabilitant może mieć to zadanie utrudnione. Niektóre z ćwiczeń wskazanych przez rehabilitanta nie mogą być nawet samodzielnie wykonywane w domu, więc tu specjalistów i rodziców czeka niełatwe zadanie.

3. Kształcenie i wspieranie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z niepełnosprawnością.

Ministerstwo Edukacji Narodowej za pomocą „Poradnika kształcenia na odległość” w okresie pandemii przekazała dyrektorom placówek wytyczne do pracy w zakresie kształcenia specjalnego. Znajdziemy tam m.in. informacje dotyczące zadań specjalistów, którzy koordynowani przez dyrektora placówki, powinni prowadzić porady i konsultacje, a także grupy związane ze zgłaszanymi przez rodziców i uczniów z problemami.

Logopedzi, terapeuci pedagogiczni powinni przygotować i przekazać rodzicom ćwiczenia doskonalące i utrwalające nabyte umiejętności oraz dokładne instrukcje, jak te ćwiczenia wykonywać, by osiągnąć założony cel. Ważny jest dobór ćwiczeń dostosowanych do indywidualnych potrzeb dziecka i możliwych do wykonania przez osobę niebędącą specjalistą w danej dziedzinie. Ministerstwo Edukacji Narodowej wskazuje w swoim poradniku na istotę nagrywania i przesyłania filmików instruktażowych rodzicom.

4. Terapia online szansą – nowoczesne narzędzia terapeutyczne.

Wiele narzędzi, z których korzystaliśmy dotychczas w gabinetach, można naprzemiennie stosować teraz w domach.

Trening słuchowy ( m.in. metoda Warnkego, Tomatis)

Treningi słuchowe wpływają na szybsze rozumienie mowy, zwiększoną uwagę oraz koncentrację nawet w trudnych warunkach, do których możemy zaliczyć hałas i rozmowy.

Dziecko, które korzystało z treningu słuchowego, może kontynuować swą terapię z rodzicem. Służą do tego przenośne aparaty, wypożyczane przez gabinet WWR, który posiada takowe w swoich zasobach.

Domowe treningi EEG Biofeedback

Kolejny sprzęt, który został zmodyfikowany na potrzebę łączenia terapii stacjonarnej ze zdalną. Dziecko jest w gabinecie podłączone do sprzętu, terapeuta dokonuje diagnozy i wskazuje zalecenia do pracy terapeutycznej. Mini sprzęt wypożyczany jest rodzicom.

Urządzenie jest przenośne, mamy możliwość zaplanowania terapii dla dziecka, które samodzielnie pracuje z urządzeniem w domu.

Terapeuta prowadzi terapię biofeedback w sposób zdalny, kontroluje wyniki i przekazuje zalecenia. Tutaj znów praca z dzieckiem, opiera się głównie na kontakcie z rodzicem, który to w swoim domu staje się niejako naszymi rękami.

Na szczęście nas wszystkich, medycyna zdalna bardzo się rozwija i dzisiaj nawet w naszych domach możemy skorzystać z najnowszych technik wspomagających rozwój dzieci.

5. Jak dotrzeć do dziecka przez rodziców?

Planując długofalową pomoc terapeutyczną na okres, kiedy obecność i absencja dziecka w placówce może być naprzemienna, dyrektorzy i terapeuci muszą odpowiedzieć sobie między innymi na poniższe pytania:

• Co można zrobić dla rodziny, w której mieszka dziecko?
• Co można zrobić dla samego dziecka?
• Jakie zasoby ma rodzina? Co te zasoby mogą wnieść w proces terapeutyczny? Np. Mamy informacje, że rodzina ma duży ogród, gdzie dziecko może biegać. Znamy rodziców i wiemy, że dadzą radę stworzyć z nim ścieżkę bosych stópek. Dziecko może doświadczać różnorodności struktur oraz wykazać się kreatywnością.
• Z jakimi ograniczeniami musi zmagać się rodzina? Np. samotna matka straciła pracę, jest w depresji, nie jest w stanie wesprzeć dziecka w tej chwili. Tu działania musimy kierować na matkę. Warto zadzwonić, rzucić haczyk, że może się z nami skontaktować w sytuacji kryzysu. Możemy napisać artykuł ze stronami wsparcia dla rodziców, przekazać namiary na instytucje udzielające wsparcia. Teraz część poradni zdrowia psychicznego pracuje również zdalnie, są instytucje, które świadczą bezpłatne porady, inne są finansowane przez NFZ, możemy poszukać i polecić matce.
• Co musimy koniecznie zrobić? Np. jakie działania terapeutyczne wobec dziecka muszą być bezwzględnie kontynuowane, bo zagraża to jego życiu.
• Czy jego rodzina jest w stanie sama to poprowadzić i wspierać dziecko? Czy rodzice są w normie intelektualnej, czy rodzina jest dysfunkcyjna?

Każdy dyrektor placówki ma świadomość, że główną zasadą wczesnego wspomagania rozwoju jest możliwie wczesna diagnoza zaburzeń i propozycja działań wspomagających rozwój dziecka. Kolejną zasadą WWR, którą kierujemy się na co dzień, jest włączenie w proces rehabilitacji oraz rewalidacji rodziców, którą należy realizować w naturalnych warunkach poprzez zabawę, podchodzić indywidualnie do każdego dziecka i jego rodziny. Teraz te słowa stały nam się jeszcze bliższe. W rzeczywistości, w której się znaleźliśmy, terapeuta swoje oddziaływania terapeutyczne będzie jeszcze częściej kierować poprzez rodziców i znacznie częściej korzystać z możliwości wspierania się światem online.

Jak wygląda reorganizacja pracy i pomocy psychologiczno - pedagogicznej w praktyce? Rozmwiamy o tym z Panią Sabiną Mazur - Wywiad

‍