Innowacja pedagogiczna w przedszkolu

Najlepsza innowacja to ta, której jeszcze nie wymyślono…

Innowacje pedagogiczne, nawet te o najwęższym zasięgu, zawsze wzbogacą naszą ofertę edukacyjną. Zakres innowacji pedagogicznej w praktyce przedszkolnej, jest dowodem na to, iż nasza placówka uczestniczy w tworzeniu zmian społecznych, gdyż z całą pewnością można powiedzieć, że dzięki innowacji pedagogicznej promujemy szlachetną ideę uczenia się przez całe życie w naszym środowisku lokalnym/społecznym.

Zacznijmy od zasadniczego pytania - co to jest innowacja pedagogiczna?

Mówiąc o definicji innowacji pedagogicznej zazwyczaj mamy na myśli nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy placówki.

Jednakże nawet w prawie oświatowym nie znajdziemy jednoznacznych regulacji odnoszących się do innowacji pedagogicznej. Przepisy prawa oświatowego wprost mówią np. o możliwości przeprowadzenia eksperymentu pedagogicznego, jednakże bez skutku doszukiwać się możemy odpowiednika tych zapisów, aby tyczyły się możliwości prowadzenia innowacji pedagogicznych. Pomimo tego, istnieją zapisy pośrednio wskazujące na możliwość wprowadzania innowacji pedagogicznej w życie placówki.

Musimy pamiętać, iż np. dyrektor winien inspirować nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów.

Warto mieć na uwadze kategorie innowacji pedagogicznych, które możemy zastosować w swojej placówce.

Rodzaje innowacji pedagogicznych do wykorzystania w placówce

Innowacje ze względu na obszar zastosowań to ‍innowacje dotyczące infrastruktury oraz dotyczące zarządzania oświatą. Innowacje te mogą być rozumiane jako czynnościowa i rzeczowe. Innowacja pedagogiczna czynnościowa to np. wprowadzenie do praktyki m.in. nowych treści programowych – które pomagają nam w realizacji celów nauczania albo wdrażanie nowych form kształcenia. Innowacja pedagogiczna rzeczowa to np. nowy program edukacyjny, nowe narzędzia pracy.

Innowacje ze względu na funkcje placówki to: innowacje dydaktyczne (kształceniowe), które usprawniają proces realizacji nauczania-uczenia się. Innowacja pedagogiczna w obszarze dydaktyki może dotyczyć każdego z elementów kształcenia; celów oraz treści kształcenia, zasad i metod pracy, wykorzystywanych środków, a także form organizacyjnych realizacji nauczania (np. metoda nauczania problemowego). Innowacje wychowawcze - których celem jest rozwiązywanie problemów wychowawczych, tworzenie sytuacji, w których uczeń/dziecko aktywnie rozwija wszystkie sfery swojej osobowości. Innowacja pedagogiczna z zakresu wychowania może dotyczyć wszelkich zmian w zakresie celów, treści, zasad, metod, środków oraz form oddziaływań pedagogicznych, (np. udział rodziców w zajęciach o celach wychowawczych).

Innowacja rozróżniana ze względu na treść. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się innowacje: innowację programową- dotyczy ona zmian treści lub struktury/układu/programów kształcenia, innowację metodyczną – dotyczy doskonalenia metod nauczania i związana jest bezpośrednio z warsztatem pracy nauczyciela, innowację organizacyjną - dotyczy organizacji życia placówki, współpracy ze środowiskiem i organizacji zarządzania w systemie oświaty, innowację systemową i ustrojową - najczęściej wprowadzane z zewnątrz.

Skupiając się na wprowadzaniu innowacji pedagogicznej, pamiętajmy, iż innowacja może obejmować rozwiązania programowe, tym samym może obejmować program autorski nauczyciela. Jednakże programy te nie muszą się ograniczać się tylko do treści kształcenia, ale mogą skupić się także na działalności przedszkola np. na jego organizacji.

Zalety wprowadzenia innowacji w życie placówki

Z całą pewnością praca nad innowacjami daje satysfakcję. Bezapelacyjnie zaletą wprowadzania innowacji jest pobudzanie kreatywności nauczycieli, którzy dzięki swoim pomysłom unowocześniają swoją pracę. Stwarzając lepsze warunki dla rozwoju dzieci i młodzieży czynią efektywniejszym proces uczenia się. To dzięki nim motywujemy uczniów do nauki, do rozwijania się. Oprócz korzyści dla uczniów, możemy z pewnością mówić o korzyściach płynących dla całego systemu oświaty.

Koszt wprowadzania innowacji

Proces wprowadzania innowacji rozpoczyna się najczęściej od jednej osoby, która dostrzegła problem, dzięki czemu może stworzyć coś nowego, aby ten problem rozwiązać. Długotrwała praca nad wprowadzeniem innowacji wymaga dużego wysiłku nie tylko intelektualnego, ale także fizycznego. Dlatego tak ważne jest, aby dyrektor placówki wspierał i motywował nauczycieli do przekraczania tych granic. Przy braku wsparcia w tworzeniu czegoś nowego nauczyciel może stracić zapał do wprowadzenia innowacji.

Procedura przygotowania i wdrażania innowacji pedagogicznych

Po pierwsze nauczyciel/ zespół nauczycieli zgłasza dyrektorowi chęć wdrożenia innowacji pedagogicznej w formie pisemnej. W zgłoszeniu powinny znaleźć się takie informacje jak: nazwa (tytuł) innowacji pedagogicznej, miejsce realizacji innowacji, rodzaj rozwiązań, jakich innowacja dotyczy (programowe, metodyczne, organizacyjne), termin realizacji innowacji pedagogicznej (data rozpoczęcia i termin zakończenia innowacji), oddział/oddziały lub grupę/grupy uczniów, które będą objęte działaniami innowacyjnymi (czy innowacja będzie dotyczyć wszystkich uczniów, czy tylko grupy uczniów z określonych oddziałów), opis innowacji zawierający: uzasadnienie potrzeby wprowadzenia zmian, cele ogólne i cele szczegółowe, zasady innowacji, przewidywane osiągnięcia, sposób realizacji (metody, formy, środki dydaktyczne itp.), tematykę zajęć, sposoby ewaluacji podejmowanych działań innowacyjnych: w jakim czasie będzie przebiegać badanie efektów zakładanych zmian, za pomocą jakich metod, technik i narzędzi badawczych, kto będzie prowadził badanie osiąganej jakości, kto przeprowadzi analizę i weryfikację zgromadzonych informacji, komu i w jaki sposób przedstawimy osiągnięte rezultaty wdrożonej innowacji).

Dyrektor po otrzymaniu od nauczyciela zgłoszenia innowacji pedagogicznej wraz z załącznikami sprawdza, czy przedstawiona innowacja, spełnia warunki określone w procedurze, zatwierdza ją do realizacji. W przypadku, gdy innowacja nie spełnia warunków, ujętych w procedurze, dyrektor w formie pisemnej informuje nauczyciela/zespół nauczycieli o nieprawidłowościach, proponując ich usunięcie lub uzupełnienie. Po zatwierdzeniu przez dyrektora, autor innowacji (zespół autorski) przedstawia opis na posiedzeniu rady pedagogicznej. Jeżeli rada pedagogiczna na posiedzeniu uznała zasadność i celowość prowadzenia innowacji, podejmuje uchwałę w sprawie jej wprowadzenia.

Ewaluacja innowacji pedagogicznej w przedszkolu

Ewaluacja innowacji pedagogicznej w przedszkolu może polegać np. na: systematycznej obserwacji dzieci i ich działań szczególnie podczas spontanicznych zabaw i praktycznych realizacji treści innowacji, rozmów z dziećmi, rozmów z rodzicami i ich opinii zebranej na podstawie ankiety na zakończenie innowacji.

Ewaluacja innowacji może zostać dokumentowana poprzez gromadzenie treści innowacji w miesięcznych planach dydaktyczno - wychowawczych oraz w zapisach dziennych zajęć poszczególnych oddziałów przedszkolnych lub poprzez np. stworzenie arkusza zbiorczego realizowanych danych treści z innowacji każdej grupy wiekowej w oddziałach przedszkolnych. Ważne, aby sprawozdanie innowacji pedagogicznej zawierało opis ewaluacji - bardzo często do sprawozdania tego dołącza się relacje fotograficzne z prowadzonych zajęć w ramach innowacji.

Innowacje pedagogiczne - przykłady

Poniżej kilka przykładów innowacji pedagogicznej zastosowanych w przedszkolach:

Zajęcia edukacyjne - twórcza aktywność poznawcza dzieci we wszystkich sferach rozwoju- wprowadzenie zabaw zamierzających do rozwoju uzdolnień oraz kształtowania czynności intelektualnych.

Zajęcia dodatkowe - warsztaty kulinarne - rozszerzenie treści podstawy programowej dotyczących wychowania zdrowotnego, z naciskiem na zasady zdrowego żywienia.

Zajęcia programowe - zajęcia kółka tanecznego - treści innowacji zintegrowane z obszarami podstawy programowej, przede wszystkim z obszarem wychowania przez sztukę.

Zajęcia ruchowe z gimnastyki korekcyjnej - podstawowym celem innowacji jest profilaktyczne zapobieganie wadom postawy. W innowacji można nawiązać współpracę np. z basenem czy poradnią rehabilitacyjną.

Zajęcia dodatkowe – kółko historyczne - prezentacje i filmy edukacyjne – zapoznanie dziecka z wieloma aspektami historii Polski i świata, rozbudzanie świadomości narodowej

Zajęcia dodatkowe – szkółka dla rodziny – wycieczki rowerowe i piesze - innowacja nastawiona na integrację dzieci i ich rodzin na terenie przedszkola.

‍