Ewaluacja wewnętrzna i zewnętrzna w przedszkolu

Na wstępie warto zaznaczyć, iż ewaluacji nie należy traktować jako kontroli, gdyż jest ona przeprowadzana w ramach potrzeb przedszkola, a wyniki ewaluacji powinniśmy wykorzystać, jako warunki do rozwoju naszej placówki. Szczególnie ewaluacja wewnętrzna w przedszkolu ma stanowić pomoc w podejmowaniu decyzji w zakresie poprawy jakości funkcjonowania przedszkola. Ważne, abyśmy w tym zakresie pamiętali, iż skuteczna ewaluacja to ta, która jest planowana. Przyniesie ona efekty tylko wtedy, gdy w proces planowania włączą się nauczyciele, inni pracownicy przedszkola, a także np. rada rodziców.

Ewaluacja w przedszkolu to proces, a nie jednorazowa czynność. Proces ten jest złożony i wymaga m.in. zaangażowania i świadomości prowadzonej ewaluacji. Dlatego decydując się na ewaluacje, powinniśmy być świadomi korzyści, jakie niesie ona dla pracy przedszkola.

Jak skonstruować skuteczny plan ewaluacji oraz narzędzia ewaluacyjne, tak by ewaluacja nie stałą się złem koniecznym?

Etap planowania ewaluacji jest na tyle istotny, że brak przemyślanego działania oraz brak odpowiednio dobranych metod badawczych, może doprowadzić do stanu, iż proces ewaluacji będzie smutnym obowiązkiem. Nasze wnioski z ewaluacji mogą nie wykazać stanu faktycznego np. słabych stron funkcjonowania oraz działania przedszkola.

Działania w zakresie ewaluacji powinniśmy rozpocząć od odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jakie cele ewaluacji zostaną wyznaczone w następnym roku przedszkolnym? – czyli, w jakim celu będziemy przeprowadzać ewaluację i jakie korzyści ta ewaluacja wniesie do działań przedszkola oraz jego funkcjonowania.
2. W jakim przedmiocie ewaluacji będziemy prowadzić działania ewaluacyjne? – czyli, jakie obszary działania przedszkola poddamy badaniom, ale też, jakie stawiamy sobie priorytety w nadchodzącym roku przedszkolnym w zakresie działań przedszkola.
3. Które osoby w naszym przedszkolu będą odpowiedzialne za przeprowadzenie ewaluacji? – w tym aspekcie musimy wyznaczyć m in: osoby/nauczycieli, którzy zajmą się planem ewaluacji, osoby/nauczycieli odpowiedzialnych za przeprowadzenie procesu ewaluacji, osoby/nauczycieli, którzy zbiorą dane z ewaluacji oraz osoby/nauczycieli odpowiedzialne za analizę zebranych danych i wyniki ewaluacji.
4. Jaki będzie planowany czas realizacji ewaluacji w przedszkolu - czyli konkretny czas realizacji badań ewaluacyjnych w przedszkolu oraz okres zbierania danych w przedszkolu, a także wnioski z ewaluacji.

Warto pamiętać, iż w procesie planowania ewaluacji w przedszkolu, oprócz nauczycieli mogą wziąć udział także: personel pracujący w przedszkolu oraz osoby działające w środowisku lokalnym, a związane z zakresem pracy w naszym przedszkolu.

W etapie planowania ewaluacji w zakresie, w jakim działa nasze przedszkole koniecznie musimy wziąć pod uwagę działania nastawione na konkretne cele, a mianowicie:

• istotne problemy w funkcjonowaniu, z którymi boryka się nasze przedszkole,
• które z wyznaczonych problemów w przedszkolu wymagają natychmiastowego rozwiązania,
• jakie wymagania stawiane przez rodziców są niespełniane w naszym przedszkolu,
• jakie są pomysły rozwiązań, które można zastosować w przedszkolu, a nasze przedszkole lepiej funkcjonowało i spełniało wymagania rodziców.

Etap planowania ewaluacji pracy przedszkola jest bardzo istotny, tylko dobrze zaplanowane działania ewaluacyjne są w stanie ukierunkować adekwatne działania naprawcze/wspomagające poziom pracy przedszkola. Wyznaczenie adekwatnych metod i rzetelnie stworzonych narzędzi pozwoli nam przeprowadzić skuteczną ewaluację wewnętrzną pracy przedszkola. Dzięki nim wysuniemy konkretne wnioski, w konsekwencji czego np. warunki i wymagania, jakie stawiają rodzice, zostaną spełnione, a poziom pracy przedszkola korzystnie wzrośnie.

Warto pamiętać, iż konieczność ewaluacji wewnętrznej zachodzi w szczególności do problemów przedszkola w zakresie pracy uznanych przez nas, jako istotne w aspekcie działań przedszkola. Warto wprowadzić tutaj zasadę MNIEJ ZNACZY LEPIEJ. Dlatego też, zastanawiając się nad aspektami ewaluacji funkcjonowania przedszkola oraz jego pracy/działań wprowadzajmy też zasadę OSTROŻNOŚĆ w doborze działań ewaluacyjnych i zakresu ewaluacji przedszkola.

Koniecznie mniej na uwadze!

Plan ewaluacji wewnętrznej winien być zamieszczony w planie nadzoru pedagogicznego na dany rok przedszkolny, który należy przedstawić radzie pedagogicznej przedszkola. Jeżeli w strukturze naszego przedszkola nie działa rada pedagogiczna, to plan nadzoru pedagogicznego powinniśmy przestawić na zebraniu, z udziałem nauczycieli przedszkola i pracowników przedszkola, którzy realizują cele statutowe przedszkola. Unormowania planu nadzoru pedagogicznego, pod który podlega przedszkole oraz nauczyciele nie wyznaczają jednoznacznych zasad, jakimi należy się kierować, przeprowadzając ewaluację wewnętrzną. Zatem przedszkole, aby spełnić wymagania i warunki w tym zakresie, poprzez dyrektora wyznacza termin i zasady ewaluacji. Wnioski z powyższego - przedszkole może przeprowadzać ewaluację cały rok, ale też parę miesięcy. Krótsza ewaluacja jednak musi spełnić wszelkie warunki jej stawianej.

Narzędzia badawcze do ewaluacji wewnętrznej

W doborze metod i narzędzi powinniśmy się kierować ich użytecznością w działaniach ewaluacyjnych. Narzędzia badawcze do ewaluacji winny być: mało pracochłonne, niewymagające zaawansowanych działań statystycznych, nastawione na zbieranie tylko tych danych, które są dla nas niezbędne.

Podstawowe metody ewaluacji wewnętrznej w przedszkolu oraz narzędzia ewaluacji wewnętrznej:

BADANIA ANKIETOWE - >KWESTIONARIUSZ ANKIETY Ankietę stosujemy, gdy zamierzamy: uzyskać informacje od dużej grupy ankietowanych, zaznajomić się z opinią ankietowanych w zakresie badanego przez nas tematu, ale także, gdy poruszamy temat delikatny, trudny, w którym ankietowani będą się czuli bezpieczniej, odpowiadając w formie anonimowej i pisanej.

OBSERWACJE ->ARKUSZ OBSERWACJI Obserwację stosujemy, gdy zamierzamy: zdobyć pełen obraz badanego tematu, zrozumieć konteksty sytuacji, zdobyć informacje na temat zagadnień, o których nasi badani nie chcą mówić na forum.

WYWIAD ->ARKUSZ WYWIADU PAMIĘTAJMY: Wywiad jest formą rozmowy między co najmniej dwiema stronami, z których jedna zadaje pytania, a druga na nie odpowiada. Najczęściej popełnianym błędem w stosowaniu wywiadu nieświadome przechodzenie do monologu osoby prowadzącej wywiad, co w konsekwencji prowadzi do zbierania danych nieobiektywnych.

ANALIZA DOKUMENTÓW ->KWESTIONARIUSZ ANALIZY DOKUMENTÓW Dokumenty przedszkolne, które mogą podlegać ewaluacji: dzienniki zajęć, programy nauczania, protokoły, plany pracy, sprawozdania, dokumentacja oceny pracy, dokumentacja związana z awansem zawodowym, notatki służbowe, opracowania liczbowe.

W związku z tym warto w trakcie pracy przedszkola dokonać intencjonalnego przeglądu zagadnień wskazanych do ewaluacji. Otóż ewaluacja przeprowadzana w przedszkolu powinna poszukiwać odpowiedzi na pytania, które potwierdzą, że nasze przedszkole spełnia poniższe wymagania (obszary ewaluacji w przedszkolu):

1. „Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się” (wymaganie nr 1);
2. „Przedszkole wspomaga rozwój dzieci, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji” (wymaganie nr 5);
3. „Rodzice są partnerami przedszkola” (wymaganie nr 6).

Źródłami informacji w ewaluacji mogą być m.in.:

a) dane zastane w przedszkolu, b) obserwacje zajęć przedszkolnych, c) przegląd budynku przedszkola i wyposażenie, d) opinie o pracy przedszkola uzyskane od rodziców, dzieci, nauczycieli, dyrektora, uzyskane w środowisku lokalnym za pomocą ankiet oraz wywiadów.

Warto poświęcić chwilę na monitoring zagadnień, które obejmuje ewaluacja w obszarach pracy przedszkola. Mianowicie, w roku szkolnym 2019/2020 zagadnienia z obszarów pracy przedszkola (obszary ewaluacji wewnętrznej w przedszkolu) wyglądają następująco:

1. Wymagania z zakresu procesów wspomagania rozwoju i edukacji dzieci – proces wspomagania i edukacji dzieci są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się.

Obszar ewaluacji: Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są podporządkowane indywidualnym potrzebom edukacyjnym i rozwojowym oraz możliwościom psychofizycznym dzieci.

Tutaj możemy się skupić m.in. na:

a) warunkach do nauki i zabawy w przedszkolu, b) organizacja przestrzeni w przedszkolu (warunki lokalowe m.in. sale, wyposażenie, pomoce dydaktyczne wspomagające realizację wychowania przedszkolnego, kąciki aktywności), c) indywidualizacja zadań (różnicowanie zadań i stopnia trudności, które wpływają na rozwój umiejętności i osiągnięć dzieci), d) różnorodność zajęć (oferta przedszkola), e) udzielana pomoc psychologiczno-pedagogiczna, w ramach i nie tylko wychowania przedszkolnego, f) organizacja zajęć adaptacyjnych w przedszkolu, g) tworzenie warunków do swobodnych aktywności dzieci w przedszkolu, h) zapewnienie bezpieczeństwa i poczucia akceptacji u dzieci w przedszkolu.

Obszar ewaluacji: Procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są planowane, monitorowane i doskonalone.

W tym aspekcie możemy wziąć pod uwagę m.in.:

a) roczny plan pracy przedszkola w tym m.in. wyniki z nadzoru pedagogicznego z realizacji wychowania przedszkolnego, b) diagnozę potrzeb przedszkola obejmująca rozwój i edukację dzieci w ramach wychowania przedszkolnego, c) monitorowanie podejmowanych działań, w ramach pracy przedszkola, d) efekty procesów obejmujących wspomaganie i rozwój dzieci w przedszkolu, e) wybór programów wychowania przedszkolnego - poprzedzony diagnozą poziomu funkcjonowania dzieci, ich osiągnięć, umiejętności, aktywności, f) kreowanie własnych innowacji, programów w ramach wychowania przedszkolnego.

Obszar ewaluacji: Wnioski z monitorowania wykorzystujemy w dalszym planowaniu i realizowaniu tych procesów.

Tu warto skupić m.in. na:

a) monitorowaniu procesów planowania i realizacji działań obejmujących wspomaganie i rozwój dzieci, czyli m.in. co poddajemy monitorowaniu, jak ten proces monitorowania organizujemy, b) wnioskach do pracy w przedszkolu, które będą stanowić podstawę do planowania i realizacji działań obejmujących rozwój dzieci w ramach realizacji wychowania przedszkolnego.

Obszar ewaluacji: Stosowane metody pracy są dostosowane do potrzeb dzieci i grupy przedszkolnej.

Tutaj bierzemy pod uwagę m.in.:

a) formy i metody pracy stosowane w pracy z dziećmi w ramach wychowania przedszkolnego, dostosowane do ich potrzeb, b) wykorzystane w przedszkolu metody aktywizujące, wpływające na aktywność dzieci w czasie zajęć realizowanych w przedszkolu, c) sposób, w jaki dobieramy metody pracy w ramach wychowania przedszkolnego (w szczególności warto zwrócić uwagę na diagnozę potrzeb dzieci i ich możliwości psychofizyczne), d) diagnozę trafności doboru metod pracy do potrzeb i możliwości dzieci (ewaluacja), e) badanie efektywności stosowanych metod pracy w ramach realizacji wychowania przedszkolnego, efektywności metod pracy w stosunku do potrzeb dzieci.

Obszar ewaluacji: Nauczyciele pracują zespołowo. Wspólnie planują przebieg procesów edukacyjnych, współpracują przy ich realizacji i analizują efekty swojej pracy.

W tym aspekcie warto uwzględnić m.in.:

a) współpracę nauczycieli (konkretne przykłady współpracy nauczycieli), b) organizację zespołów zadaniowych, obszary działania zespołów (konkretne przykłady działania zespołów nauczycieli), c) WDN, wymianę wiedzy i dobrych praktyk przez nauczycieli, d) obszary pracy przedszkola poddane diagnozie w obrębie zespołowej pracy nauczycieli, e) efekty pracy zespołowej nauczycieli, f) konkretne zmiany wprowadzone po diagnozie efektywności pracy zespołowej nauczycieli, g) budowanie współodpowiedzialności za dobro dzieci, ich osiągnięcia, umiejętności, rozwój w ramach realizacji wychowania przedszkolnego, h) ewaluacji pracy zespołowej nauczycieli.

Obszar ewaluacji: Nauczyciele pomagają sobie nawzajem i wspólnie rozwiązują problemy zaistniałe w trakcie realizacji wychowania przedszkolnego.

Tutaj musimy mieć na uwadze m.in.:

a) współpracę nauczycieli w rozwiązywaniu problemów, wspieranie się nauczycieli w pracy w przedszkolu, b) bszary współpracy nauczycieli i konkretne efekty współpracy nauczycieli w naszym przedszkolu, c) wspomaganie obejmujące rozwój i edukację dzieci – m.in. według indywidualnych potrzeb dzieci obejmujących w szczególności ich rozwój, w ramach d) realizacji wychowania przedszkolnego.

2. Wymagania, które wspomagają rozwój dzieci, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji.

Obszar ewaluacji: W przedszkolu rozpoznajemy możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe oraz sytuację społeczną każdego dziecka.

W tym aspekcie warto skupić się na:

a) rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych dzieci, ich potrzeb rozwojowych, sytuacji społecznej – organizacja diagnozy potrzeb, b) organizacji działań dostosowanych do zdiagnozowanych potrzeb i możliwości dzieci, c) ofercie zajęć dostosowanych potrzeb dzieci - zajęcia rozwijające ich umiejętności i wspomagające ich rozwój w ramach realizacji wychowania przedszkolnego, d) zapewnieniu zajęć, które zawrą w sobie indywidualizację pracy - w tym szczególności rozwój dziecka, jego umiejętności w ramach realizacji wychowania przedszkolnego, e) kontrola oddziaływań edukacyjnych - motywowanie, wzmacnianie mocnych stron dzieci, motywacja dostosowana do zdiagnozowanych, indywidualnych potrzeb dziecka, nastawiona na indywidualne osiągnięcia, dziecka, rozwijająca umiejętności dziecka,
f) współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną w zakresie rozpoznawania możliwości psychofizycznych i potrzeb rozwojowych dzieci w naszym przedszkolu, g) współpracy z innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc dzieciom - zgodnie z potrzebami i sytuacją społeczną dzieci – pamiętajmy, aby w tych aspektach utrzymywać stały kontakt i współpracę z rodzicami. To właśnie rodzice powinni być pierwszym punktem odniesienia w tym zakresie, gdyż to rodzice mają pierwszy głos w obrębie świadczonej pomocy dla dziecka.

Obszar ewaluacji: Informacje z przeprowadzonego rozpoznania są wykorzystywane w działaniach edukacyjnych.

W tym zakresie powinniśmy w szczególności zwrócić uwagę na:

a) wykorzystaniu informacji z diagnozy możliwości, umiejętności, potrzeb i sytuacji społecznej dziecka w realizacji działań edukacyjnych, b) zmiany wprowadzone na skutek przeprowadzonego rozpoznania - przykłady zmian, jakie wprowadzamy, c) monitorowanie efektywności wprowadzonych zmian.

Obszar ewaluacji: Zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z niepełnosprawnością oraz zajęcia specjalistyczne w naszym przedszkolu są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb, umiejętności, możliwości każdego dziecka.

Tu na względzie musimy mieć:

a) dzieci z niepełnosprawnością (orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego) powinny mieć dostęp zajęć rewalidacyjnych, zajęć specjalistycznych i innych wspomagających (w ramach wyznaczonych potrzeb, umiejętności, możliwości dziecka), b) monitorowanie dostosowania zajęć, skuteczności zajęć obejmujące dziecko z niepełnosprawnością (wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania dziecka, dostosowanie pracy do możliwości, umiejętności dziecka), c) udział rodziców dziecka z niepełnosprawnością w planowaniu wsparcia dla dziecka (dostosowanego do jego możliwości, umiejętności, aktywności) i ocenie postępów, w ramach realizacji wychowania przedszkolnego.

Ewaluacja IPETU

Dążąc do zapewnienia skuteczności działań wspierających ucznia, szczególnie, dla którego opracowaliśmy Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET), musimy pamiętać o regularnej jego ewaluacji.

Monitorowanie, ewaluację osiągnięć i efektów pracy z uczniem realizującym I P E T przeprowadzamy w formie ponownej Wielospecjalistycznej Oceny Poziomu Funkcjonowania.

Ewaluacja IPET – przykład

• za każdym razem, kiedy kończy się okres udzielania jakiejś formy pomocy, zespół powinien dokonać analizy skuteczności i efektywności danej formy.
• raz w roku w powinniśmy dokonać całościowej analizy pomocy udzielonej dziecku w danym roku przedszkolnym.

Pomocnym narzędziem może tu być analiza wzorowana na analizie PEST. Pest to po angielsku szkodnik, a pest control to deratyzacja. Żartobliwie można by powiedzieć, że stosując analizę PEST, mamy szansę wytępić „szkodniki”, które stanowią zagrożenie dla realizacji programu.

Warto też pamiętać o zaplanowaniu działań ewaluacyjnych w zakres, których wchodzi ewaluacja zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, jeżeli takowe w naszej placówce działają. Ważne, abyśmy pamiętali, iż z realizacji zajęć korekcyjno-kompensacyjnych wymagane jest sprawozdanie z zajęć korekcyjno-kompensacyjnych.
Obszar ewaluacji: W opinii rodziców wsparcie otrzymywane w przedszkolu jest dostosowane do potrzeb, umiejętności, aktywności dziecka/dzieci

Warto mieć na względzie m in: a) jakość wsparcia udzielanego dla dzieci/dziecka dzieciom, ale w opinii ich rodziców, b) dobór form wsparcia do potrzeb, umiejętności dziecka- nastawiony na jego osiągnięcia oraz rozwój w ramach realizacji wychowania przedszkolnego, dostosowanie zajęć do umiejętności dziecka

3. Wymagania obejmujące partnerstwo rodziców w działaniach przedszkola

Obszar ewaluacji: Rodzice współdecydują w sprawach przedszkola i uczestniczą w podejmowanych działaniach.

Tu powinniśmy skupić się na:

a) opiniach rodziców o współpracy z przedszkolem, możliwości oddziaływania na działalność przedszkola, b) możliwości wypowiedzenia się rodziców sprawach przedszkola (wnioski i propozycje), c) współudziale rodziców w podejmowaniu decyzji d) zaangażowanie rodziców w działania wychowawcze przedszkola.

Obszar ewaluacji: W przedszkolu współpracuje się z rodzicami – współpraca nastwiona na rozwój ich dzieci, ich umiejętności, aktywności.

Tutaj warto zbadać:

a) ofertę wsparcia dla rodziców w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, b) udział rodziców w działaniach edukacyjnych, organizacji zajęć w przedszkolu, organizacji zajęć otwartych, wspólnych aktywności, zajęć integrujących w naszym środowisku lokalnym,
c) współpracę na rzecz bezpieczeństwa dzieci w przedszkolu, ale także poza nim.

Obszar ewaluacji: Przedszkole pozyskuje i wykorzystuje opinie rodziców na temat swojej pracy, prowadzonych zajęć z dziećmi, indywidualizacji pracy z dzieckiem wg zdiagnozowanych potrzeb, adekwatność zajęć itd.

Tutaj badaniom warto poddać: a) obszary przedszkola poddane opiniowaniu rodziców, b) sposób pozyskiwania opinii rodziców na temat pracy przedszkola, zajęć w przedszkolu, podejmowanych działań obejmujący rozwój dzieci, ich umiejętności, c) indywidualizacji pracy w ramach realizacji potrzeb, zakresu dostosowania zajęć do dziecka/dzieci, ich aktywności,
d) działania podjęte na skutek opinii rodziców – przykłady wprowadzonych zmian.

Wskazane jest, aby z takich badań w przedszkolu powstał raport z ewaluacji wewnętrznej w przedszkolu. Dzięki niemu nasz proces ewaluacji będzie dopełniony i pozwoli nam wyciągnąć wnioski, dzięki którym usprawnimy funkcjonowanie naszego przedszkola oraz podnieśmy jakość nie tylko prowadzonych zajęć, ale i całej oferty. Tym samym zbudujemy pozytywny wizerunek, a nasza misja i wizja nie będzie tworzona na marne. Dzięki wprowadzeniu działań wysuniętych z wyników ewaluacji i ich realizacji, możemy spodziewać się, iż nasi klienci – rodzice oraz ich dzieci, będą zadowoleni, a dobra opinia o przedszkolu będzie się szerzyć nie tylko w środowisku lokalnym.

Podsumowanie

Na zakończenie warto wspomnieć jeszcze, jak korzystna może być dla naszej placówki ewaluacja zewnętrzna w przedszkolu - ewaluacja zewnętrzna całościowa jest przeprowadzana przez zespół wizytatorów Kuratorium Oświaty. Dzięki takiej ewaluacji otrzymamy Dokument (raport z ewaluacji), który także może być źródłem informacji na temat naszego przedszkola oraz wskaże, w jakim poziomie spełniamy wymagania stawiane placówkom przez państwo. Jest to rzetelne i wiarygodne źródło, dzięki któremu możemy zbudować naprawdę profesjonalny wizerunek przedszkola. Jeśli wyniki takiej ewaluacji są pozytywne, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby pochwalić się takimi wnioskami na forum, nie tylko w lokalnym społeczeństwie, ale budować swój potencjał na przyszłość. Zatem wnioski są takie, iż taki zakres ewaluacji budzi obawy, ale może też przynieść wiele korzyści dla wizerunku przedszkola.

‍