Plan OWE – nowy obowiązek i realne wsparcie jakości opieki nad dziećmi do lat 3

Czym jest Plan OWE?

Plan opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjny to dokument określający sposób organizacji opieki, wychowania i edukacji w danej instytucji. Powinien on uwzględniać:

• specyfikę placówki – jej przestrzeń, lokalizację, zasoby i metody pracy,
• indywidualne potrzeby i możliwości dzieci,
• konkretne cele wychowawczo-edukacyjne,
• sposoby realizacji zadań i harmonogram dnia.

Plan może mieć różny format i poziom szczegółowości – jego celem nie jest narzucanie schematu pracy, ale tworzenie spójnych ram wspierających codzienne działania opiekunów i zespołu.

Plan OWE musi uwzględniać specyfikę instytucji

Każda placówka funkcjonuje w innych warunkach – w innym budynku, otoczeniu, z różnymi zasobami i organizacją pracy. Dlatego plan powinien zaczynać się od tzw. wizytówki instytucji, która przedstawia jej charakterystykę i ułatwia dopasowanie działań do realnych możliwości.

Przykładowa wizytówka instytucji opieki nad dziećmi do lat 3:

1. Nazwa instytucji

Nazwa, dane organu prowadzącego, numer wpisu do rejestru.

Opis – przykład opracowania:

Placówka działa m.in. na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz Statutu żłobka.

2. Lokalizacja

Adres, dostęp do środków transportu, bliskość terenów zielonych.

Opis – przykład opracowania

Lokalizacja zapewnia dzieciom bezpieczne, spokojne i zielone otoczenie sprzyjające zabawom na świeżym powietrzu.

3. Struktura i zasoby

Liczba miejsc, grupy wiekowe, Dostępność specjalistycznych sal, przestrzenie zewnętrzne.

4. Kierownictwo i kontakt

Imię i nazwisko dyrektora, imiona, nazwiska oraz role osób kontaktowych, numery telefonów, adresy e-mail osób kontaktowych

5. Charakter i metody pracy

Obszar pracy z dziećmi:

• ‍wspieranie rozwoju emocjonalnego, społecznego i poznawczego
• kształtowanie samodzielności i bezpieczeństwa emocjonalnego
• stworzenie planu opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnego z poszanowaniem praw dziecka zgodnie z Konwencją o prawach dziecka

Szczegółowy zakres:

• podmiotowe traktowanie dziecka
• poszanowanie jego indywidualnych potrzeb
• tworzenie bezpiecznego środowiska sprzyjającego rozwojowi

6. Bezpieczeństwo i dostosowanie do potrzeb dzieci

a. Dostosowanie obiektu: podjazd dla wózków, toalety dziecięce dostosowane do wieku, meble o zaokrąglonych krawędziach

b. Monitoring: system monitoringu wizyjnego w częściach wspólnych, domofon przy wejściu

c. Metodyka pracy: elementy pedagogiki Montessori, pedagogiki zabawy KLANZA, aktywności wg M. Bogdanowicz

d. Specjalne programy: zajęcia adaptacyjne dla dzieci i rodziców, program „Mały Odkrywca” wspierający rozwój sensoryczny

e. Innowacje: wykorzystanie platformy Inso do komunikacji z rodzicami i dokumentacji elektronicznej

7. Programy edukacyjne i opiekuńcze

a. Rodzaje aktywności: zajęcia muzyczno-ruchowe, plastyczne, sensoryczne, logorytmiczne, bajkoterapia, codzienne zabawy na świeżym powietrzu

b. Dostęp do specjalistów: logopeda, psycholog dziecięcy, fizjoterapeuta, pedagog

‍

Cele opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjne

Plan OWE określa cele ogólne i szczegółowe, które wyznaczają kierunek codziennej pracy z dziećmi.

Cele ogólne:

• Stworzenie bezpiecznego i przyjaznego środowiska opartego na szacunku i trosce o indywidualne potrzeby dziecka.
• Wspieranie rozwoju emocjonalnego, poznawczego i społecznego w oparciu o zabawę i relacje.
• Rozwijanie samodzielności i kompetencji komunikacyjnych.
• Wzmacnianie poczucia tożsamości, odrębności i wartości.

 Cele szczegółowe:

• rozwój samoregulacji i samoobsługi,
• kształtowanie umiejętności rozpoznawania emocji i reagowania na nie,
• rozwijanie sprawności ruchowej i integracji sensorycznej,
• wspieranie ciekawości poznawczej i gotowości do odkrywania świata,
• rozwijanie współpracy i empatii w kontaktach z rówieśnikami.

Metody pracy z dziećmi

Praca z dziećmi do lat 3 opiera się na relacji, zaufaniu i responsywności. Opiekun towarzyszy dziecku w odkrywaniu świata, zamiast go prowadzić. W Planie OWE warto zawrzeć opis stosowanych metod, takich jak:

• aktywny udział opiekuna w zabawie (ale bez narzucania kierunku),
• komentowanie i wspieranie eksploracji dziecka,
• tworzenie bezpiecznej przestrzeni do samodzielnego działania,
• używanie prostych komunikatów i aktywne słuchanie,
• rozmowy o emocjach i sytuacjach społecznych,
• zabawy sensoryczne i ruchowe rozwijające różne sfery rozwoju.

Harmonogram dnia – rytm, który daje bezpieczeństwo

Rytuały dnia pomagają dzieciom czuć się pewnie i przewidywalnie. Plan OWE powinien określać strukturę dnia, obejmującą zarówno stałe, jak i elastyczne elementy, np.:

• schodzenie się dzieci i powitanie,
• zabawy swobodne,
• śniadanie,
• aktywności edukacyjne,
• pobyt na świeżym powietrzu,
• odpoczynek,
• podwieczorek,
• zakończenie dnia.

Każdy element harmonogramu powinien dawać dziecku poczucie stabilności, ale także swobodę reagowania na jego indywidualne potrzeby – np. sen, jedzenie czy zabawę.

Aktywności i codzienne doświadczenia dzieci

Zabawa to naturalny sposób poznawania świata. W Planie OWE należy przewidzieć szerokie możliwości swobodnej i inspirowanej aktywności dzieci:

• zabawy konstrukcyjne, manipulacyjne, sensoryczne,
• obserwacje przyrodnicze i eksperymenty,
• działania artystyczne i muzyczne,
• wspólne rytuały (np. śpiewanie, powitania, pożegnania).

Zadaniem opiekuna jest nie tyle „prowadzenie zajęć”, co tworzenie warunków do samodzielnej aktywności i budowania relacji między dziećmi.

Akceptacja Planu OWE przez podmiot prowadzący

Od 2026 roku każdy Plan OWE musi zostać zatwierdzony przez podmiot prowadzący instytucję opieki – zarówno w żłobkach, klubach dziecięcych, jak i u dziennych opiekunów. Akceptacja może przyjąć formę:

• zarządzenia organu prowadzącego (dla żłobków i klubów dziecięcych),
• pisemnego oświadczenia o zatwierdzeniu planu (dla dziennych opiekunów).

Zatwierdzony Plan OWE staje się obowiązującym dokumentem, który określa sposób realizacji opieki, wychowania i edukacji w danej instytucji. Oznacza to, że organ prowadzący bierze odpowiedzialność za przyjęte w nim założenia i deklaruje zgodność działań placówki ze standardami ministerialnymi.

Podsumowanie

Plan OWE to nie kolejny biurokratyczny dokument – to strategia jakości opieki. Umożliwia zespołowi wspólne planowanie, obserwowanie i analizowanie działań podejmowanych wobec dzieci. Dobrze opracowany Plan OWE porządkuje pracę instytucji, wspiera rozwój i bezpieczeństwo dzieci, a jednocześnie buduje transparentność i zaufanie w relacji z rodzicami oraz organem prowadzącym. To właśnie on stanie się jednym z najważniejszych elementów dokumentacji w instytucjach opieki od 2026 roku.

‍